Fatih Sultan Mehmed çizimlerini bizzat
kendisinin yaptığı devrin en büyük
topunu evvelce Bizans hizmetinde bulunan
Urbain isimli bir Macar yahut Ulah
mühendisine, döktürmüştü.
Bu topun Edirne’de dökülmesinde
Mimar Muslihiddin Ağa ,
Saruca Paşa ve Urbain beraber
çalışmışlardı.
İngiltere, Portsmouth, Fort Nelson'da Sergilenen Top
Üç ayda dökülen bu topun
büyüklüğü ve çapı hakkında
muasır tarihçiler muhtelif bilgiler
vermektedirler. Françes; uzunluğu
5,5 metre, dış çevresi
2 metre 74 cm (9 kadem),
yarı çapı 92 cm (kutru 3 kadem )
ağırlığı 18 ton kadardır demektedir.
Top 544 kg (1200 libre) bazılarına
göre de 680 kg (1500 libre)
gülleler atıyor, bu gülleler
1,883 km (1 mil) mesafeye
kadar giderek 1 metre 83 cm
(6 kadem) derinliğinde toprağa
gömülüyordu. Topun sesi 24 km
( 13 mil) mesafeden duyulmaktaydı.
Şahî adı verilen bu topların
Edirne’de atış denemeleri öncesi,
halkın heyecan ve korkuya
kapılmamaları için şehre tellallar
salınmış çıkacak dehşetli
gürültünün sebebi önceden
haber verilmişti.
Urbain’in döktüğü top ve diğer toplar
1452 senesi Ocak ayının
sonlarında Edirne’den yola
çıkarılmış ve ancak iki ay
sonra İstanbul önlerine getirilebilmişti.
Büyük topun önünde Kraç Bey
kumandasında on bin akıncı
süvarisinden mürekkep bir kol
gidiyor topu otuz, bazılarına göre
elli veya atmış çift öküz
müşkülatla çekiyordu.
Fatihin toplarından birisi
Kırım Savaşı sırasında
Çanakkale’de bulunmaktaydı.
İngilizlerin alakasını çeken
bu top General Sir
John Lafroy’un yoğun
girişimleri ve birçok müracaatları
sonunda 1868’de Sultan
Abdülaziz zamanında İngiltere’ye
Kraliçe Victoria adına hediye
edilmiş ve Londra kulesinin
avlusunda teşhire konulmuştur.
Bu gün kraliyet silah
Koleksiyonunun bir parçası
olan top Portsmouth şehrinde
Fort Nelson top sergisinde
ziyaret edilmektedir.
—
Şahi Topu