İYONLAR

Coğrafi Konum
Asya’nın Adalar Denizi (Ege) kıyısı, daha kesin olarak da İzmir ile Büyük Menderes Irmağı arasında kalan bölgeye lyonya ve buranın eski sakinlerine de lyonyalılar adı verilir.

a) Siyasi Tarih
lyonyalılar M.Ö. 2000 yıllarında bu yöreye gelip yerleşmiş ve Hititlere bağlı olarak yaşamışlardır. Yunan efsanelerine göre lyonya sitelerini Yunanistan’dan, Dor istilasından kaçan İyon göçmenleri kurmuştur. 12 büyük sitede yerleşen İyonlar, Aka medeniyeti ile eski Anadolu kültürünün etkisi altında, Ön Asya ticaretinin etkisiyle kısa zamanda büyük refaha kavuştular. Parlak bir medeniyet de kuran İyonlar Milet (Mile-tos), Efes (Efesos) ve İzmir (Smyrna) gibi ayn şehir devletleri halinde yaşadılar. Vll.yüz-yılda Kimmerlerin saldırılarına uğrayınca Lidya krallarına, daha sonra da Pers krallığına bağlı olarak muhtarlıklarını devam ettirdiler. Daha sonra da Roma’nın Asya eyaletine katıldılar.

b) Devlet İdaresi
İlk zamanlarda ayn ayn şehir devleüeri halinde yaşamışlar ve krallar tarafından yönetilmişlerdir. Daha sonra kuvvetlenen asiller, krallan ortadan kaldırarak yönetimi ellerine geçirmişlerdir. M.Ö.VIH. yüzyıl ve daha sonra beliren dış tehlikelerden korunmak ve yönelimi kuvvetlendirmek için eli silah tutan erkekler de yönetime alınarak söz sahibi kılındı. Zaman zaman ordu ve hükümetin idaresini Tiran adlı kuvvetli devlet . adamlarına bırakmışlardır.

c) Sosyal Hayat
Ön Asya ticaret yolunun sonunda bulunan İyonlar denizciliğe yatkın olup, Anadolu’daki halk ile Akdeniz kavimleri arasında aracı oluyor ve ticaretle uğraşıyorlardı. Karadeniz ile Akdeniz ülkelerinin sahillerinde önemli ticaret merkezleri ve deniz aşın koloniler kurdular. Çok eski olan Anadolu medeniyeti ile tanışan İyonlar, Yunan medeniyetinin doğup gelişmesine etki ettiler.

d) Yazı – Dil ve Edebiyat
İyonlar, kullandıklan alfabeyi Fenikelilerden alddar. Daha sonra bu alfabe Yunan alfabesinin de temelini teşkil etti. Edebiyatta ise heyecan ve coşkunluklar lirik bir tarzda dile getiriliyordu, lyonya şiirleri ve lyonya mısralan adı verilen manzumeler Yunanlılar tarafından da benimsendi.

e) Sanat
İyonlar kültür ve sanat alanında büyük ilerlemeler kaydetmişlerdir, önemli sanat ve kültür merkezleri olan Milet, Efes, Foça ve İzmir’de mükemmel bir mimari ve eşsiz güzelliğe sahip saraylar, tapmaklar yapmışlardır. Mimarinin yanında heykelciliği de ihmal etmemiş ve gerçekçi stilde eserler vermişlerdir. İyon uygarlığı, kaynağını özgür düşünce sisteminden almaktaydı.

Beş ayrı mimari düzenden biri olan açılı lyonya sütun başlığı veya her yüzünde iki kıvrım olan lyonya düzeni sütun başlığı, meşhur olup günümüze kadar gelmiştir.

f) Din ve İnanış
İyonlar, Hititler ve Mezopotamyalılar gibi çeşitli tannlara tapınışlardır. Tannla-nnı insanlar gibi düşünmüşler, bunlann tabiat kuvvetlerini idare ettiklerine inanmışlardır. İyonlar öldükten sonra yeniden dirilecekleri ve yeni bir hayatın olacağı inancına fazla itibar etmemişlerdir.

g) İyon  Medeniyetinin  Karakteristik  Özelliği
iyonlar, tarih, felsefe tıp ve matematikte, kısaca ilim ve fikir hayatında önemli ilerlemeler kaydetmişlerdir. Avrupa’nm hayranlıkla izlediği Yunan-Hellen medeniyetinin temelinde, İyon ilim adamları ile Hitit ve Mezopotamya medeniyetinin etkisi vardır. Astronomi ve matematikte Tales, Sinoplu Diyojen, tıbbm temelini atan Istanköylü Hippokrates ve Unla tarihçi Bodrumlu Herodot bunların başta gelenleridir.İyonlar gemilerle Akdeniz ve Karadeniz kıyılarına giderek ticaret merkezleri kurmuş, komşu devletlerle işbirliği yapmış, yaptıkları deniz ticaretiyle zenginleşmişlerdir.